Produkcja może się odbywać dzięki określonym czynnikom, które są niezbędne do wytworzenia dóbr. W ekonomii określa się je jako czynniki produkcji. Co znaczy to pojęcie i czy rzeczywiście warunkują one jakość i prędkość wyrobów?
- Czym są czynniki produkcji?
- Co jeszcze ekonomiści zaliczają do czynników produkcji?
- Organizacja pracy – trafne spostrzeżenie Marshalla
- Przedsiębiorczość kluczowym czynnikiem produkcji – teoria Schumpeter
- Technologia jako czwarty czynnik produkcji
- Nowoczesne podejście do czynników produkcji – co jest ważne w XXI wieku?
Czym są czynniki produkcji?
Zacznijmy od małej dawki teorii, która pozwoli zrozumieć lepiej rolę czynników produkcji.
Do czynników produkcji zalicza się wszelkie dobra oraz usługi, które są niezbędne do wyprodukowania dóbr.
Podstawowe czynniki produkcji w klasycznej teorii ekonomii to:
- praca,
- ziemia,
- kapitał.
Praca jako czynnik produkcji rozumiana jest jako działalność fizyczna i umysłowa człowieka, której celem jest wyprodukowanie dóbr. Obecnie to pojęcie wciąż funkcjonuje wśród terminów ekonomicznym pod nazwą „kapitał ludzki” oraz „siła robocza”.
Ziemia jako czynnik produkcji rozumiana jest wszelkie dobra pochodzenia naturalnego. Można wśród nich wymienić terytorium, wody, zasoby mineralne Ziemi, florę, faunę czy atmosferę. Jest to szczególnie ważny czynnik produkcji w przypadku gospodarstw rolnych.
Kapitał obejmuje szereg dóbr kapitałowych wytworzonych przez człowieka, które są niezbędne do produkcji innych rzeczy. Dobra kapitałowe można podzielić na 3 rodzaje: dobra finansowe, technologia (maszyny, narzędzie) oraz dobra towarowe (półprodukty).
Poszczególne czynniki produkcji można pogrupować także na dwa rodzaje:
- czynniki stałe – ich nakład nie może ulec zmianie,
- czynniki zmienne – ich nakład może ulec zmianie nawet w krótkim okresie.
Co jeszcze ekonomiści zaliczają do czynników produkcji?
W ekonomii wielokrotnie uczeni wzbogacali czynniki produkcji, lecz do najbardziej przyjętych teorii należy rozszerzenie A. Marshalla oraz J. Schumpetera.
Organizacja pracy – trafne spostrzeżenie Marshalla
Brytyjski uczony Alfred Marshall słusznie zauważył, że oprócz całej technologii, ludzi czy zasobów naturalnych w procesie produkcji niezbędna jest także organizacja. Ta idea była bardzo rewolucyjna, lecz w XIX wieku dość niechętnie została przyjęta przez grupy mieszczańskiej elity, która głównie zajmowała się produkcją.
Jego innowacyjna teoria jest dość spójna z zwinnym sposobem zarządzania przedsiębiorstwem lean management. Marshall uważał, że odpowiednie wykorzystanie kapitału ludzkiego i rzeczowego (np. maszyny) oraz dobrze zorganizowana praca mają kluczowy wpływ na produkcję dóbr konsumpcyjnych.
Jest to bardzo trafne spostrzeżenie, gdyż wcześniej za najważniejszy z czynników produkcji uważana była ziemia, jednak takie podejście jest racjonalne wyłącznie w przypadku prowadzenia farmy czy gospodarstwa rolnego.
Mając odpowiedni kapitał i pracowników możemy osiągnąć wiele, jednak wyłącznie dobrze zorganizowane przedsiębiorstwo może stać się liderem w swojej branży.
Przedsiębiorczość kluczowym czynnikiem produkcji – teoria Schumpetera
Rolę czynników produkcji zrewolucjonizował także austriacki ekonomista – Joseph Schumpeter. Zanegował on szereg teorii ekonomicznych reprezentowanych przez szkołę klasyczną (m.in równowagę rynkową) i zwrócił uwagę, na fakt, że sprawne działanie firmy warunkuje przedsiębiorczość.
W definicji przedsiębiorczości zawiera się ogólna zdolność do rozporządzania nakładów kapitałów i pracy. Można powiedzieć, że jego teoria jest nieco podobna do teorii Marshalla, jednak Schumpeter w przedsiębiorczość wpisuje także istotę innowacyjności.
Jego definicja innowacyjności obejmuje jednak nie tylko nowatorski produkt, lecz ogólne zmiany w procesie zarządzania firmy – zastosowanie nieszablonowych technik zarządzania produkcją czy ulepszone maszyny. Innowacyjna teoria przedsiębiorstwa Schumpetera doskonale wpisuje się w nowoczesny model zarządzania firmą, w którym stawia się przede wszystkim na rozwój technologii procesu produkcji oraz zrewolucjonizowanie rynku.
Technologia jako czwarty czynnik produkcji
Zgodnie z myślą Schumpetera obecni przedstawiciele ekonomii dość często dodają, że do prawidłowego zarządzania kapitałem niezbędna jest także odpowiednia technologia. Posiadanie nawet najlepiej wykwalifikowanych pracowników i najwyższej jakości zasobów zdadzą się na nic, jeśli przedsiębiorstwo nie ma odpowiedniej technologii do zarządzania kapitałem.
Nowoczesne podejście do czynników produkcji – co jest ważne w XXI wieku?
Wielu przedsiębiorców zastanawia się, jakie czynniki produkcji są rzeczywiście niezbędne w XXI wieku, żeby zwiększyć swoją produkcję. Odpowiedź na to pytanie jest dość zawiła, gdyż zawiera zbiór mądrości przedstawicieli różnych nurtów ekonomii.
Bezsprzecznie w XXI wieku kluczową rolę będą odgrywać kapitał, technologia i organizacja. Ludzie nie pełnią już tak fundamentalnej roli w procesie produkcji, gdyż ich pracę możemy dość łatwo zastąpić technologią (maszyny). „Ziemia” także zeszła na „dalszy plan”, gdyż obecne możliwości technologiczne pozwalają nam wyprodukować dowolne warunki klimatyczne w odpowiednio przystosowanym obiekcie.
To właśnie kapitał, technologia i odpowiednia organizacja są czynnikami, które najbardziej liczą się w XXI wieku. Bez wystarczającego kapitału nie uposażysz fabryki w odpowiednią technologię. Bez odpowiedniej technologii nie wykorzystasz maksymalnie swoich zasobów, a bez organizacji doprowadzisz do powstania wielu marnotrawstw.
Wyjątkiem od tej reguły są przedsiębiorstwa rolnicze. W nich niezmiennie „ziemia" odgrywa najważniejszą rolę. Jeżeli uważasz, że w Twojej produkcji przyda się usprawnienie funkcjonowania, wypróbuj nasze bezpłatne 14-dniowe demo i sprawdź jaką wartość możemy Ci zaoferować. Chętnie pomożemy!