System MES, czyli Manufacturing Execution System – System Realizacji Produkcji, to odpowiedź na potrzeby związane z codziennym funkcjonowaniem firm produkcyjnych. Od zawsze wymagały ogromnego zaangażowania w sprawne zarządzanie przedsiębiorstwem. To również najprostszy sposób na efektywną eksploatację zasobów firmy oraz skuteczne zwiększanie zysków.
Manufacturing Execution System – systemy MES
W praktyce systemy MES to nic innego jak systemy informatyczne, wykorzystujące technologie informatyczne, oprogramowanie, aplikacje, urządzenia elektroniczne oraz elementy automatyki, w celu pozyskania informacji o procesie produkcji i przełożeniu ich na płaszczyznę biznesową. Wszystko po to, by w czasie rzeczywistym otrzymywać realne informacje na temat produkcji i móc sprawnie reagować na zaistniałe sytuacje lub modyfikować produkcję tak, by była jak najbardziej efektywna.
Celem właściwego usytuowania pojęcia systemów MES w hierarchii przedsiębiorstwa warto wspomnieć o najważniejszych poziomach funkcjonowania firmy produkcyjnej. W literaturze wyróżnia się cztery najistotniejsze poziomy, gdzie najwyższy dotyczy zagadnień biznesowych, w tym przede wszystkim logistyki i planowania. Na tym poziomie działają systemy ERP, czyli planowania zasobów przedsiębiorstwa.
Niższe poziomy wiążą się z warstwą produkcyjną, odpowiadającą za sterowanie procesami i nadzór nad nimi. W tej warstwie mamy do czynienia z wszelkimi sterownikami, oprogramowaniem maszyn, komputerami i tzw. systemami SCADA, które gromadzą główne informacje o procesach zachodzących w trakcie produkcji. Upraszczając relację między poszczególnymi warstwami funkcjonowania przedsiębiorstwa można stwierdzić, że system MES jest pośrednikiem między warstwą produkcyjną a biznesową. Przetwarza on informacje zebrane przez system SCADA i przekazuje je do systemu ERP.
System MES – milowy krok w kierunku przewagi konkurencyjnej
Nie sposób mówić o systemach MES pomijając zagadnienie organizacji Manufacturing Enterprise Solutions Association (MESA) International. Stworzyła ona oficjalną definicję tego zagadnienia. Sama organizacja MESA International, będąca ogólnoświatową społecznością przedsiębiorstw produkcyjnych, dostawców oprogramowania i usług konsultingowych, a także analityków i pracowników naukowych, skupia się wokół naczelnego celu. Jest to poprawa działania produkcji oraz efektów biznesowych, za pomocą wdrażania najlepszych praktyk zarządzania i optymalizacji technologii informacyjnej.
Definicja stworzona przez MESA International podaje, że systemy MES mają za zadanie dostarczać danych, które pozwolą zoptymalizować proces produkcji. Zaczynając od samego złożenia zamówienia przez klienta, a kończąc na dostarczeniu mu gotowych produktów.
MESA International wskazała główne obszary – funkcje, w których systemy MES mają zastosowanie, należą do nich:
Zarządzanie wykonywaniem produkcji – to jedna z podstawowych funkcji, niezwykle ważna, ponieważ polega na stałym monitorowaniu procesu produkcji oraz odpowiednich reakcjach na pojawiające się w niej zmiany. W praktyce przekłada się to na szybsze podejmowanie decyzji i eliminację problemów wynikających z błędów pracowników. Temu modułowi systemu MES częściej udaje się uniknąć błędów.
Zarządzanie wydajnością – polega na zbieraniu analiz wydajności stanowisk, maszyn oraz linii produkcyjnych, informacji o przebiegu realizacji zamówień czy przestojach. Co to daje w praktyce? Ułatwia reakcję na otoczenie zewnętrzne i jego wymagania, umożliwia np. zmianę profilu produkcji, czy dostosowanie do odgórnych (np. międzynarodowych) wymagań.
Śledzenie produkcji i jej genealogia – to nic innego, jak monitorowanie i zapisywanie w bazie danych informacji, np. o ilości zużytych surowców, dostawcach, realizacji zadań powierzonych konkretnym pracownikom. Wszystkie te dane pozwalają na prześledzenie genealogii produkcji danej partii towaru, co coraz częściej bywa wymagane przez odpowiednie przepisy.
Zarządzanie jakością – ma na celu wyłapanie odchyleń parametrów produktów od założonych wartości, po to, by określić przyczyny rozbieżności jakościowej produktów i wyeliminować je.
Gromadzenie i akwizycja danych – na powodzenie tego modułu pracują m.in. wspomniane systemy SCADA, sterowniki PLC i wszelkie bazy danych. Które w trakcie produkcji zbierają i zapisują dane na temat jej przebiegu. Chodzi tu np. o parametry produktów, statusy zamówień, ogólny stan maszyn. W efekcie tych działań pracownicy produkcji oraz kadra zarządzająca mają możliwość pozyskania szczegółowych raportów. Pozwalają one na wyciągnięcie wniosków i podjęcie działań mających na celu optymalizację produkcji.
Zarządzanie obiegiem dokumentów – umożliwia nadzór nad przepływem informacji (czyli np. instrukcji, schematów, wytyczny, harmonogramów realizacji zleceń). Między poszczególnymi działami i pracownikami firmy.
Zarządzanie alokacją zasobów – służy pozyskiwaniu danych o stanie materiałów, maszyn oraz dokumentów potrzebnych do realizacji konkretnych działań produkcyjnych. Dzięki niemu sprawdzenie np. dostępności surowca w magazynie jest szybkie i proste.
Zarządzanie zasobami ludzkimi – odpowiada za dane o pracownikach – konkretnie o ich obecności, uprawnieniach, aktualnie wykonywanym zadaniu. Dane te obrazują takie aspekty pracy jak wydajność i koszty pracy poszczególnych pracowników.
Zarządzanie ruchem – to nic innego, jak informacje o wyposażeniu hali produkcyjnej, przebiegu dotychczasowych remontów i wyników kontroli. Wszystkie te dane mają stanowić bezpośrednie wsparcie przy planowaniu i działaniach w zakresie prac modernizacyjnych, serwisowych, konserwacyjnych.
Harmonogramowanie produkcji – to w pomoc przy planowaniu produkcji, którą należy dostosować do priorytetów zleceń czy specyficznych wymagań produkcyjnych.
Rozdział zadań produkcyjnych – służy do planowania podziału pracy, którą należy rozłożyć między różnymi działami produkcyjnymi firmy.
Wszystkie wskazane funkcjonalności systemu MES można opisać jeszcze bardziej szczegółowo lub precyzyjnie odnieść do konkretnych struktur i problemów danego biznesu. Warto je poznać, by przed wyborem odpowiedniego dla firmy systemu MES, wyselekcjonować moduły. Takie które faktycznie wymagają wsparcia i umożliwią sprawne osiągnięcie założonych celów.
Oprogramowanie MES – budowa i praktyczne wykorzystanie
Może się wydawać, że system MES musi być czymś bardzo skomplikowanym. W praktyce, aby zebrać dane i przetworzyć informacje płynące wprost z maszyn czy linii produkcyjnych. Później wygenerować na ich podstawie użyteczny dla pracowników i zarządu raport, potrzeba kilku podstawowych elementów. Konkretnie:
- Serwera z bazą danych, aby informacje mogły być gromadzone i przetwarzane w jednej bezpiecznej lokalizacji.
- Elementów automatyki (m.in. sterowników), które pozwolą na pozyskanie danych.
- Komputerów lub innych urządzeń końcowych. Umożliwią one wymianę komunikatów z maszynami i serwerem, a oprócz tego pozwolą na odczytanie i prezentację pozyskanych danych.
- Oprogramowania, które pozwoli pracownikom na wprowadzanie, odczytywanie czy przetwarzanie danych. To najczęściej specjalistyczny program lub aplikacja, z dedykowanym interfejsem.
Tylko i aż tyle wystarczy, by skutecznie zbierać i przetwarzać informacje. Jednak dla pewności, że wszystko zadziała jak należy i w 100% spełni oczekiwania, warto skorzystać ze wsparcia profesjonalnych konsultantów i firm wdrożeniowych wyspecjalizowanych w systemach MES dla przedsiębiorstw o podobnym profilu działalności.
Jak wybrać MES System? Kluczem do sukcesu: dopasowanie do potrzeb przedsiębiorstwa
U podstaw decyzji o wdrożeniu systemu MES powinna leżeć rzetelna analiza stanu firmy i przebiegu produkcji. Wszystko po to, by ocenić, które z procesów w przedsiębiorstwie faktycznie wymagają optymalizacji. Plusem systemów realizacji produkcji jest to, że można wybrać dowolną z funkcji i skorzystać z tego konkretnego modułu systemu MES. Jest on danej firmie potrzebny i ma szansę realnie wpłynąć na poprawę jakości produkcji i produktów. Idzie za tym, również na wzrost przychodów przedsiębiorstwa. Modułowa struktura funkcjonalności systemów MES ułatwia również wybór rozwiązania, które wpisze się w budżet firmy i nie będzie go obciążać.
Program MES – czy warto? Na przykładzie Optimakers
W dobie ogromnej konkurencji we właściwie wszystkich dziedzinach gospodarki, każdy sposób na osiągnięcie przewagi jest na cenę złota. Odpowiednio dobrany i profesjonalnie wdrożony system MES pozwala wypracować zamierzony efekt biznesowy. Nie ważne, czy chodzi o wzrost wydajności produkcji, zwiększenie jakości produktów, ograniczenie kosztów produkcji, dostosowanie produkcji do wymagań przepisów czy możliwość wprowadzania zmian w produkowanych wyrobach. Wszystko to i wiele innych da się osiągnąć, i to przy minimum zaangażowania i na korzystnych warunkach finansowych. Przykładem takiego ekonomicznego i skutecznego rozwiązania jest system OptiMES autorstwa zespołu Optimakers:
- system dedykowany przedsiębiorstwom produkcyjnym. Wyspecjalizowany w rozwiązywaniu najbardziej powszechnych problemów. Jednocześnie dostosowany do tego, by odpowiedzieć na indywidualne bolączki konkretnej produkcji,
- skuteczny nie tylko w sytuacjach kryzysowych. Wtedy, gdy dążymy do wzmocnienia i lepszego wykorzystania tego, co w produkcji działa dobrze,
- dostosowany do potrzeb różnych przedsiębiorców. Zarówno firm z sektora MŚP oraz międzynarodowych korporacji, ponieważ każde wdrożenie jest inne i wymaga indywidualnego podejścia,
- dostarczający konkretnych rozwiązań, jak np. tworzenie raportów, wysyłanie alarmów czy przypomnień np. o zbliżającym się terminie serwisu linii produkcyjnej,
- dostępny zdalnie, wszędzie tam, gdzie dostępny jest Internet można bezproblemowo, w czasie rzeczywistym sprawdzić stan magazynu czy dowolny etap produkcji,
- prosty w obsłudze i po prostu praktyczny, bo ma realnie wesprzeć funkcjonowanie firmy.
Z systemem MES można więcej!
Wartość rynku MES wzrasta od lat, i jest to najbardziej czytelnym sygnałem i dowodem na to, że inwestycja w system realizacji produkcji to konieczność dla firm produkcyjnych. Szczególnie dla tych, które chcą zdobyć przewagę nad konkurencją lub choćby utrzymać się na rynku.
To temat warty uwagi, tym bardziej, że systemy MES niosą ze sobą same możliwości i korzyści. Takie jak zredukowanie kosztów produkcji, podniesienie produktywności i wzrost wskaźnika OEE, podniesienie jakości produkcji, skrócenie przestojów oraz czasu cyklu produkcyjnego. W przypadku tego typu dążeń nie warto odkładać wdrożenia systemu MES. Im wcześniej zacznie pracować, tym szybciej przełoży się na wzrost firmy i zysków.