Podział kosztów w przedsiębiorstwie

Koszty są bezpośrednio związane z prowadzoną działalnością gospodarczą i dotyczą każdego przedsiębiorcy. Aby sprawnie zarządzać biznesem, planować usprawnienia i inwestycje, należy znać podstawowy podział kosztów, układ rodzajowy kosztów oraz metody kalkulacji. Rodzaj wydatków, które mogą wystąpić w danej firmie, jest zależny od specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej. Aby poniesione wydatki zostały wliczone do kosztów uzyskania przychodów powinny mieć bezpośredni lub pośredni związek z przychodem uzyskiwanym przez firmę.

Koszty produkcji

Kosztami określa się jako wydatek finansowy, które przedsiębiorca ponosi, aby osiągnąć przychód lub aby zachować/ zabezpieczyć źródła przychodu. W praktyce firma produkcyjna wydaje pieniądze np. na materiały do produkcji, wynajmem sprzętu lub hali, opłacenie pracowników, transport, działania promocyjne i wiele innych materiałów oraz usług niezbędnych w toku prowadzenia działalności gospodarczej. Aby wydatki wliczały się w koszty uzyskania przychodów przedsiębiorstwa, muszą być one oczywiście udokumentowane.

Ze względu na wiele możliwości wydatkowania środków w toku prowadzenia działalności, istnieje też spora różnorodność w zakresie klasyfikacji kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa. Dają one lepszy obraz struktury wydatków i ułatwiają podejmowanie strategicznych decyzji w zakresie optymalizacji kosztowej.

Rodzajowy podział kosztów

Rodzajowa klasyfikacja kosztów prowadzenia działalności gospodarczej to jeden z częściej spotykanych podziałów. Informuje o tym, jakie wydatki zostały poniesione w ramach podstawowej działalności operacyjnej np. koszty energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia.

Ze względu na rodzaj można wyróżnić koszty działalności tj:

amortyzacja- planowe zużycie środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych,
zużycie materiałów i energii, usługi- wydatki związane ze zużyciem podstawowych materiałów, surowców, materiałów biurowych, części zapasowych, opakowań, energii elektrycznej, wody i innych mediów,
usługi obce – zakup usług świadczonych przez firmy zewnętrzne, no. usługi: transportowe, sprzętowe, serwisowe, magazynowania, telekomunikacyjne, pocztowe, dzierżawa, obsługa bankowa itp.,
opłaty i podatki – zobowiązania finansowe o charakterze publicznoprawnym, np. podatki od nieruchomości czy opłaty skarbowe,
wynagrodzenia za pracę,
ubezpieczenie społeczne i inne świadczenia pracownicze – koszty poniesione na obowiązkowe ubezpieczenie pracowników, składki na Fundusz Pracy, Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych a także zakupy odzieży roboczej, ochronnej i inne świadczenia rzeczowe związane z higieną i bezpieczeństwem pracy. W tej kategorii należy uwzględnić także koszty szkoleń oraz świadczenia urlopowe pracowników.

pozostałe koszty rodzajowe – koszty reprezentacji oraz reklamy, koszty ubezpieczeń majątkowych, czy koszty podróży służbowych.

Inne klasyfikacje kosztów

Wydatki firmowe możemy podzielić również ze względu na:

strukturę wewnętrzną – koszty proste i koszty złożone (proste składają z jednego rodzaju kosztów np. amortyzacja, usługi obce; koszty złożone składają się z kilku kosztów prostych, np. koszty zarządu),
miejsce powstawania – koszty działalności podstawowej i pomocniczej, koszty zarządu a także koszty sprzedaży i zakupu,
okresu rozliczeniowego – bieżące i rozliczane w czasie,
sposobu przełożenia kosztów na wytwarzane produkty – koszty bezpośrednie i pośrednie produkcji,
zależność kosztów od wielkości produkcji – koszty stałe i zmienne,

proces produkcji – koszty ogólne oraz produkcji podstawowej,
osiągnięte przychody – koszty uzyskania przychodów oraz koszty nie prowadzące do uzyskania przychodów.

Rodzaje kosztów produkcji

W ramach produkcji istnieje szczególne rozróżnienie kosztów. Wydatki produkcyjne można podzielić na koszty pośrednie oraz bezpośrednie produkcji.

Jak sama nazwa wskazuje, bezpośrednie koszty związane są sticte z wytwarzanym produktem – do tej grupy można zaliczyć m.in. zużycie materiałów bezpośrednich (np. koszt drewna zużytego do produkcji stołów) a także koszty pozyskania i przetworzenia oraz wydatki związane z dostarczeniem produktu.

Kosztami pośrednimi określa się te koszty, które przyczyniły się do wytworzenia towaru i jego wartości, jednak nie bezpośrednio.

Koszty stałe

Ustawa o rachunkowości wprowadza także rozróżnienie wydatków produkcyjnych stałe i zmienne.

Koszty stałe charakteryzują się tym, że zostają na na tym samym poziomie, niezależnie od wielkości produkcji i wahań innych czynników, takich jak liczba godzin działania urządzeń i maszyn lub liczba wytworzonych partii produkcyjnych. Przykładowo, w maju przedsiębiorca wyprodukuje 1000 tapczanów a w czerwcu 500. Mimo, że dochód był znacznie większy w maju, każdego miesiąca zapłaci taką samą kwotę np. za najem budynku. Innym przykładem kosztów stałych będą płace zarządu, amortyzacja , wynagrodzenie administracji, leasing maszyny itp. Stałe koszty pośrednie produkcji, wpływają na wynik finansowy okresu sprawozdawczego, w którym powstały.

Koszty zmienne

Koszty zmienne są bezpośrednio związane z działalnością produkcyjną. Ich wysokość zmienia się proporcjonalnie do liczby zrealizowanych zamówień. Wraz ze wzrostem ilości wyprodukowanych wyrobów, rośnie ilość zużytego materiału i surowców. Wzrasta również skala kosztów zmiennych.

Wracając do poprzedniego przykładu – w maju przedsiębiorca zużyje znacznie więcej drewna niż w czerwcu, ponieważ ma do wykonania 500 tapczanów więcej. Przykładami kosztów tego typu są wydatki na surowce i materiały czy wynagrodzenia za czas pracy pracowników.

Kalkulacja kosztów – przykłady

W celu obliczenia kosztu jednostkowego wyboru należy skorzystać z poniższego wzoru:

koszt jednostkowy = koszty produkcyjne / liczba produktów

Przykład: Przedsiębiorstwo Alfa produkuje masowo krzesła. W okresie podlegającym sprawozdaniu wykaz kosztów to: płace bezpośrednie 40.000, zakup materiałów bezpośrednich przeznaczonych do produkcji 8.000, koszty wydziałowe – zaliczane do kosztu wytworzenia 66.500, koszty wydziałowe niewykorzystanej zdolności produkcyjnej 7.300, koszty ogólnego zarządu (bez kosztów niewykorzystanej zdolności produkcyjnej) 30.100. W okresie sprawozdawczym wytworzono 600 sztuk produktu A. Jednostkowy koszt produkcji krzesła w ramach działalności firmy Alfa to: A = (8.000 + 40.000 + 76.500) / 500 = 114.500 / 600 = 190,40 zł

Jak udokumentować koszt?

Aby uznać zakup za wydatek firmowy, należy uzyskać od dostawcy towarów/usług odpowiedni dokument wystawiony w związku z poniesionymi kosztami. W tym celu należy zgromadzić dokumenty takie jak: faktury i rachunki, bilety na trasy > 50 km, dowody zapłaty za przejazd autostradą czy umowy i rachunki do umów.

Jeżeli uważasz, że w Twojej produkcji przyda się usprawnienie funkcjonowania, wypróbuj nasze bezpłatne 14-dniowe demo i sprawdź jaką wartość możemy Ci zaoferować. Chętnie pomożemy!